Podstawowe ugrupowania architektoniczne
- Szczegóły
- Opublikowano: piątek, 26, październik 2012 17:21
- Magdalena Molenda
Pojęcie regionu architektonicznego należy rozumieć jako obszar, na którym występują układy przestrzenne, rozwiązania konstrukcyjne i plastyczne o zbliżonych cechach. W architekturze ludowej można wyróżnić wiele rozwiązań, na które wpływ miały: kulturowa odrębność grup etnicznych, warunki naturalne oraz czynniki gospodarczo – społeczne.
Analizując liczne przykłady obiektów budownictwa drewnianego na terenie całego kraju, znawcy tematu wyodrębnili ugrupowania architektoniczne, które charakteryzują się pewną wspólnotą cech i form. W przybliżeniu można przyjąć, że ugrupowania te dzielą mapę Polski poziomymi pasami, a w każdym z nich można wyróżnić kilka regionalnych typów i odmian. (rys. 1) Między regionami nie da się wytyczyć granicy, za którą zachodzi zasadnicza zmiana rozwiązań.
Zmiany zachodzą stopniowo, tworząc w ten sposób regiony pełne budownictwa przejściowego. Dodatkowo wiele jest obszarów na terenie kraju o innym charakterze, przynależnym innym regionom, często odległym.
Zmiany zachodzą stopniowo, tworząc w ten sposób regiony pełne budownictwa przejściowego. Dodatkowo wiele jest obszarów na terenie kraju o innym charakterze, przynależnym innym regionom, często odległym.
Rys. 1 Ważniejsze terytoria i grupy etniczne oraz przybliżony zasięg regionów geograficznych (opracowanie W. Bogusz na podstawie M. Prokopka)
Na terenie Polski wyróżnia się następujące typy budownictwa regionalnego*:
• w Karpatach: łemkowski, sądecki, podhalański, żywiecki i orawski,
• w kotlinach podkarpackich: rzeszowski i krakowski, • w pasie starych gór i wyżyn: lubelski, kielecki, opoczyński, górnośląski i dolnośląski (sudecki),
• w pasie nizin środkowych: podlaski, łowicki, kurpiowski, kujawski, wielkopolski i lubuski,
• na pojezierzu północnym: mazurski i kaszubski,
• w pasie nizin nadmorskich: warmiński, kaszubski (nadmorski), słowiński i zachodniopomorski.
• w Karpatach: łemkowski, sądecki, podhalański, żywiecki i orawski,
• w kotlinach podkarpackich: rzeszowski i krakowski, • w pasie starych gór i wyżyn: lubelski, kielecki, opoczyński, górnośląski i dolnośląski (sudecki),
• w pasie nizin środkowych: podlaski, łowicki, kurpiowski, kujawski, wielkopolski i lubuski,
• na pojezierzu północnym: mazurski i kaszubski,
• w pasie nizin nadmorskich: warmiński, kaszubski (nadmorski), słowiński i zachodniopomorski.
(* podział wg M. Pokropek „Atlas sztuki ludowej i folkloru w Polsce” Arkady, Warszawa 1967)
