Beskidzkie kościoły
- Szczegóły
- Opublikowano: piątek, 27, kwiecień 2012 11:03
- Tomasz Figura, Magdalena Molenda
Do najcenniejszych zabytków budownictwa drewnianego w Beskidach należą obiekty architektury sakralnej. Ich wartość polega przede wszystkim na tym, że są najstarszymi i najlepiej zachowanymi zabytkami budownictwa drewnianego, jakie się ostały. Zasługują na uwagę jeszcze z jednego powodu – są największymi osiągnięciami sztuki ciesielskiej, która wyrosła z rodzimej tradycji ulegając oddziaływaniu poszczególnych epok w stopniu wyższym niż przejawia się to w innych obiektach architektury drewnianej.
Wysoki poziom kunsztu budowlanego gwarantowali mistrzowie cechowi, którzy zazwyczaj tworzyli budynki sakralne. W źródłach archiwalnych można wyszukać wiele nazwisk budowniczych kościołów drewnianych. Często ich nazwiska są uwidocznione na belkach kościołów. Niektórzy twórcy specjalizowali się w zakresie budownictwa sakralnego. Jednak większość autorów to cieśle chłopscy, dlatego w ich dziełach dominuje swoisty ludowy charakter.
Kościół pw. św. Jakuba w Szczyrku
Fot. 1 Elewacja kościoła
Drewniany kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba jest na terenie Szczyrku najcenniejszym zabytkiem. Zbudowany został w latach 1797 – 1800. W czasie przebudowy, która miała miejsce w roku 1935, usunięto ściany oddzielające nawę od wieży i zastąpiono je słupami. Na wieży znajduje się dzwon z 1691 roku. Na zewnętrznej wschodniej stronie świątyni umieszczono krzyż rokokowy z 1797 roku.
Fot. 2 Kościół św. Jakuba w Szczyrku – widok z boku
Początkowo wznoszono korpusy kościołów bez wież. Stawiano je oddzielnie w pobliżu kościołów. Pełniły one funkcje dzwonnic oraz czatowni. Miały kwadratowy rzut i bardzo charakterystyczny, zwężający się ku górze kształt. Łączenie wież z bryłą kościoła nastąpiło w XVI i XVII wieku. Takie właśnie rozwiązanie można zaobserwować w kościele w Szczyrku. Głównymi elementami nośnymi są cztery słupy ustawione w narożnikach, wsparte na podwalinach, nachylone do środka i misternie powiązane ryglami i zastrzałami. Okazuje się, że taka konstrukcja jest bardzo stateczna i skutecznie przenosi ciężar i obciążenia dynamiczne od rozkołysanych dzwonów. Zwieńczenie wieży stanowi dach namiotowy zakończony smukłą iglicą.
Fot.3 Wieża kościoła
Fot. 4 Fragment dachu świątyni w Szczyrku
Wokół beskidzkich kościołów zazwyczaj rosły drzewa, chroniące świątynie przed wiatrami i pożarami. Kościoły wraz z przyległymi cmentarzami otaczano murem z kamieni polnych na zaprawie glinianej lub ogrodzeniem z poziomych bali. W celu ochrony przed wodą opadową ogrodzenia nakrywano drewnianymi daszkami.
Fot. 5 Ogrodzenie wokół kościoła św. Jakuba w Szczyrku
Oprócz pięknej bryły, urokliwego położenia świątyni zachwyciły nas elementy zagospodarowania terenu – przykościelne latarenki i wykona współcześnie drewniane, ludowe rzeźby.
Fot. 6 Ludowa rzeźba na placu kościoła w Szczyrku
Fot. 7 Latarnia na przykościelnym placu
