Stara Chałupa w Milówce
- Szczegóły
- Opublikowano: piątek, 27, styczeń 2012 19:31
- Bartłomiej Wojtyła, Magdalena Molenda
Na Żywiecczyźnie istnieje wiele regionalnych budowli, jednak na duże uznanie zasługuje Stara Chałupa w Milówce, położona przy ulicy Piastowskiej 1. Obiekt ten został wzniesiony w 1739 roku. Z dokumentów wynika, że pierwszym właścicielem budynku był milowski karczmarz Piotr Gorel. W 1760 roku Sebastian Caputa urzędnik folwarczny z Węgierskiej Górki zakupił od Bartłomieja, syna karczmarza całe gospodarstwo. Następnie syn Sebastiana, Jan, nie mając dzieci przyjął na wychowanie swojego siostrzeńca Marcina Kąkola, któremu przekazał cały swój dorobek wraz z gospodarstwem. Od tamtej pory aż do lat 70 ubiegłego wieku Stara Chałupa pozostawała we władaniu rodziny Kąkolów. W latach 80 XX wieku budynek został poddany gruntownej i szczegółowej renowacji. Przeprowadzono także badania terenowe, po czym obiekt udostępniono publiczności.
Całe wyposażenie chałupy pochodzi z XIX wieku, które Muzeum w Żywcu zakupiło od właścicielki Ludwiki Kąkol. Obejmuje ono przede wszystkim oryginalne meble, przedmioty codziennego użytku i tradycyjne sprzęty gospodarcze. W 1988 roku w Starej Chałupie odbyło się sympozjum naukowe , na które przyjechali przedstawiciele kultury ludowej. W 1992 roku z powodu braku pieniędzy na utrzymanie budynku, ostatnia właścicielka Ludwika Kąkol przekazała go na własność Gminie Milówka. Gminny Ośrodek Kultury zorganizował w nim muzeum regionalne.
Do sieni chałupy wchodzi się przez bogato zdobione, kołkowane i szalowane drzwi o archaicznej konstrukcji.
Część gospodarczą tego pomieszczenia symbolizują narzędzia porozwieszane na ścianach. To właśnie tutaj przygotowywano karmę dla zwierząt i wykonywano narzędzia rolnicze. Znajdują się tu także schody prowadzące na obszerny strych. Sień łączyła poszczególne części budynku.
Przedłużenie sieni stanowi komora, która konstrukcyjnie nie jest związana z budynkiem. Znajdowało się w niej łóżko do spania dla sługi. Przechowywano w niej żywność, magazynowano zioła i inne przedmioty, które w każdej chwili mogły być potrzebne domownikom. Wszystko było tu uporządkowane a każda rzecz miała swoje miejsce. Pomieszczenie to pełniło głównie funkcję składziku.
Najstarszą częścią obiektu jest izba w której koncentrowało się życie mieszkańców. Na środkowym tragarzu izby wyryta jest data powstania obiektu. Po lewej stronie od wejścia stoi piec kuchenny, bielony z okapem, służący do gotowania potraw i pieczenia chleba. W jego pobliżu zawieszone są dwa drążki, na których suszono bieliznę i odzież. Naprzeciwko pieca po przekątnej linii znajduje się najbardziej honorowa część izby tzw. Święty kąt.
Od tego właśnie kąta w obie strony rozchodziły się obrazy wiszące skośne w stosunku do ścian. Poniżej obrazów stoi stół z intarsjowanym, czyli wykładanym innym gatunkiem drewna, blatem, na którym widnieje różaniec. Używany był tylko podczas większych świąt takich jak wieczerza wigilijna, a miejsce za nim stanowiło najbardziej honorowe w całej izbie. Po prawej stronie drzwi znajdowała się część produkcyjno-gospodarcza, odbywały się tutaj różne prace chałupnicze. W izbie znajdowało się także łóżko, w którym spali gospodarze. Małe okna w tym pomieszczeniu, przepuszczają mało światła stwarzając dzięki temu całkiem przytulny półmrok i skutecznie zatrzymują ciepło.
Izba była wyposażona w malowane skrzynie, w których przechowywano pieniądze, korale i inne cenne drobiazgi. Ze względu na duże rozmiary tego pomieszczenia, można stwierdzić, że właściciele zamieszkujący ten budynek byli zamożni.
Kolejnym pomieszczeniem znajdującym się w Starej Chałupie jest alkierz, część budynku, która konstrukcyjnie została wyodrębniona w trakcie budowy i wybielona. Wystaje tu trzon pieca chlebowego, a przy nim znajduje się klapa zamykająca piwniczkę, która pełniła funkcje schowka pod podłogą. Dziś alkierz pełni funkcję pomieszczenia w którym organizowane są wystawy przez Gminny Ośrodek Kultury w Milówce.
Nad wszystkimi pomieszczeniami znajduje się strych. Mieszkańcy chałupy często tutaj spali latem, zimą zaś wędzili mięso. Tego typu budynki nie miały komina, więc dym odprowadzano na strych. Wchodząc do izby można poczuć specyficzny zapach dymu, który idealnie konserwował dom.
Obecnie na ścianach izby wiszą różne fotografie. Organizowane są także wystawy czasowe oraz wystawy związane z twórczością ludową. W wyniku przeprowadzonego niedawno remontu Stara Chałupa nabrała nowego wymiaru. Dzięki wykonanym pracom konserwacyjnym udało się wzmocnić konstrukcję budynku, zmieniono pokrycie dachu. Teraz budynek przykuwa uwagę każdego przechodnia. Konserwacji poddano także całe wyposażenie obiektu. Wiele ludzi nie tylko z całej Polski, ale także zza granicy przyjeżdża do Milówki w sezonie letnim jak i zimowym, aby obejrzeć i zwiedzić Starą Chałupę. Dowodem są tego liczne wpisy w księdze pamiątkowej.
Stara Chałupa jest cennym zabytkiem ludowej architektury drewnianej, robi ogromne wrażenie z zewnątrz jak i od wewnątrz. Przetrwała ona prawie w pierwotnym stanie do naszych czasów. Każdy przyjeżdżający tu turysta może dowiedzieć się wielu ciekawych rzeczy na temat życia na wsi, jak dawniej wypiekano chleb, wykonywano narzędzia gospodarcze i przędzono wełnę oraz len.
