Chałupa na Żywiecczyźnie
- Szczegóły
- Opublikowano: poniedziałek, 18, czerwiec 2012 11:24
- Magdalena Molenda
Zabudowa wsi na Żywiecczyźnie była utrzymywana zwykle w spójnym stylu architektonicznym. Wsie lokowano w dolinach potoków, co było związane z dostępem do wody, ale też miało ułatwiać zwożenie drewna do wsi. Osady powstawały na stokach gór, ponieważ do głównych zajęć górali oprócz wyrębu lasu i przetwórstwa drewna należały rola, hodowla, a także wypas owiec i kóz.
Budynki mieszkalne budowano najczęściej w taki sposób, aby dłuższa oś chałupy była prostopadła do osi drogi. W całych Beskidach dominowało budownictwo drewniane, choć podmurówki budynków wykonywano z kamieni, najczęściej rzecznych. Ściany domów budowano z grubych, czworokątnie ociosanych belek, łączonych w narożach za pomocą węgła prostego, dodatkowo wzmacnianego dwustronnie zaciosanymi kołkami. Bardzo charakterystycznym elementem takiego domostwa był tzw. dach żywiecki – kryty gontem, w części szczytowej bardziej stromy, bliżej okapu załamywał się i był bardziej płaski. W wielu przypadkach na bocznych ścianach chałup wykonywano specyficzne przydaszki. Sporo domów posiadało także tzw. gibel (nos), czyli przybudówkę mieszczącą ganek i pokój na poddaszu, położoną prostopadle do osi budynku.
Fot. 1 Milówka – Stara Chałupa – fragment ściany i dachu
Jak kiedyś drewno obrabiano ...
- Szczegóły
- Opublikowano: środa, 13, czerwiec 2012 10:29
- Janusz Cichała, Magdalena Molenda
Pierwsza obróbka drewna polegała na łupaniu, czyli oddzielaniu za pomocą siekiery i klinów zbędnej części drewna. Wyrabiane w ten sposób belki o przekroju kwadratowym lub elementy płaskie służyły do budowy. Czasami też wyciosywano jedną lub dwie deski obróbka ta była bardzo czasochłonna i powstawały duże ilości odpadów.
Rys.1. Pozyskiwanie tarcicy przez ociosywanie kłód na przykładzie rysunków z XV i XVI wieku (Finsterbusch, Thielle 1987)
Tartaki na Żywiecczyźnie
- Szczegóły
- Opublikowano: wtorek, 29, maj 2012 09:53
- Janusz Cichała, Magdalena Molenda
Beskidy, po obu stronach granic – to tereny, na których jeszcze dziś możemy oglądać szereg ciekawych urządzeń dawnej, prymitywnej techniki chłopskiej. Zakłady przemysłowe tego rejonu budowane były z podstawowego ongiś materiału do konstrukcji urządzeń technicznych i narzędzi – drewna. Okucia metalowe niejednokrotnie konieczne stanowiły jedynie dodatek do drewnianej konstrukcji urządzenia.
Ponieważ drewno nie jest materiałem trwałym, więc z dawnych czasów dochowały się do dnia dzisiejszego jedynie nieliczne techniczne urządzenia drewniane. Jednak tradycyjne sposoby pewnych rozwiązań technicznych sprawiają, że istniejący na terenach podhalańskich materiał zabytkowy należy uznać za wyjątkowo wartościowy.
Właśnie całe Podkarpacie jest terenem, gdzie możemy oglądać szereg tego rodzaju urządzeń jeszcze czynnych. Wszystko jednak zdaje się wskazywać, że nie dotrwają one do następnych pokoleń.
Skansen w Vychylovce
- Szczegóły
- Opublikowano: wtorek, 29, maj 2012 09:33
- Magdalena Molenda
Skansen w Vychylovce - Muzeum Wsi Kisuckej
Skansen powstał w 1981 roku. Ulokowano go w wąskiej dolinie wcinającej się w grzbiet gór zwanych Beskidy Kisuckie. Wybór miejsca, w którym utworzono Muzeum Wsi Kisuckiej nie był przypadkowy. Na terenie obecnego skansenu znajdowało się już kilka starych zagród, wykorzystywanych sezonowo przez pasterzy. Natomiast głównym powodem powstania skansenu była planowana budowa zbiornika wodnego w Novej Bystricy i konieczność ratowania wartościowych budynków architektury ludowej ze wsi przeznaczonych do zalania. Od budynków z Riečnicy i Harvelki zaczęło się muzealne odtwarzanie charakterystycznego Kisuckiego sposobu zasiedlania dolin górskich. Ekspozycję zbudowano w cichym otoczeniu na rozległym obszarze, w otoczeniu przepięknej przyrody.
Konstrukcje ścian w budownictwie regionalnym
- Szczegóły
- Opublikowano: czwartek, 10, maj 2012 12:10
- Bartłomiej Wojtyła, Magdalena Molenda
Podstawowymi konstrukcjami ścian drewnianych, stosowanymi od dawna w polskim budownictwie regionalnym były konstrukcje: wieńcowa, sumikowo - łątkowa i szkieletowa. Często stosowano także konstrukcję przysłupową. Zastosowanie poszczególnych rodzajów konstrukcji zależało od funkcji obiektu oraz od jego warunków miejscowych. Podstawową rolę przy wznoszeniu ścian odgrywało drewno, ponieważ było ono łatwo dostępne. W miejscach gdzie było go dużo wykonywano z niego ściany masywne, tam, gdzie tereny były ubogie w ten materiał, wznoszono tylko konstrukcje szkieletowe. Na prawie całym obszarze Polski dominował prymat wieńcowej konstrukcji ścian (rys. 1).
Rys. 1 Ściana wieńcowa
Fot.1 Ściana wieńcowa, naroże
Więcej artykułów…
Dodatkowe informacje
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w 85% w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007-2013 oraz z budżetu państwa w 10% za pośrednictwem Euroregionu Beskidy i w 5% - Powiat Żywiecki.